اگرچه در تعریف و تشریح آنچه بر موسیقی ملی ایران زمین گذشت می‌توان به گزاره‌های رسانه‌ای متعددی رجوع كرد و پی به علل كاهش مخاطب در این عرصه به دلیل سو مدیریت‌ها و اشتباهات مختلف برد، اما یكی از بارزترین ویژگی‌هایی كه رجعت دوباره به آنها حداقل می‌تواند یادآوری و بازخوانی مناسبی برای خوانش دوباره آثار موسیقایی در این عرصه كند، تولید آثار ملی میهنی متعددی است كه طی سال‌های گذشته توسط هنرمندان دارای احترام و ارزشمند موسیقی ایرانی چه در قالب «آلبوم»، چه در قالب «تك آهنگ» و چه در قالب «یك اثر موسیقایی در یك آلبوم» پیش روی مخاطبان این حوزه قرار گرفته‌اند. آثاری كه به دلیل هوشمندی آهنگساز و نوازنده و خواننده در انتخاب آثاری كه برای تولید انتخاب كردند، این كارها را نه تنها تبدیل به ماندگارترین و ممتازترین آثار ملی – میهنی كردند، بلكه از آنها می‌توان به عنوان ممتازترین آثار موسیقایی در حوزه موسیقی ایرانی یاد كرد. آثاری كه بسیاری از آنها فارغ از دیدگاه سیاسی – اجتماعی كه در زمان انتشار خود داشتند و مخاطب می‌توانست به صلاحدید آنچه در روزگارش اتفاق افتاده از آن برداشت‌های مختلفی داشته باشد، اما دربرگیرنده مؤلفه‌های موسیقایی ارزشمند و ممتازی بودند كه نمی‌توان از نام آنها به راحتی عبور كرد.

اساساً توجه به آثار موسیقایی كه در حوزه‌های وطن دوستی و وطن پرستی توسط هنرمندان موسیقی كشورمان تولید شده، به ویژه در این روزها كه كشورمان در بطن اتفاقات و التهابات مختلفی قرار دارد، امری اجتناب ناپذیر است كه می‌تواند فارغ از دل‌زدگی ها، دعواهای سیاسی، اختلافات درون گروهی، منازعات اجتماعی و تقابل رویكردهای مختلف اندیشه‌ای كه پرداخت به آنها مجال دیگری می‌طلبد، شرایط روحی مناسبی را برای فرار از این التهابات فراهم سازد كه شنیدن به آن هم دربرگیرنده ایجاد روحیه وحدت طلبی و ایران دوستی و هم شنیدن موسیقی است كه روزی روزگاری نقل محافل و دستگاه‌های پخش صوتی خانه‌ها و اتومبیل‌ها و مغازه‌های بودند اما هم اینك در مهجورترین شكل ممكن میان موجی از آلودگی‌های صوتی نشأت گرفته از تولیدات نازل موسیقایی قرار گرفته‌اند.



آنچه در سلسله گزارش‌های «بازخوانی مهر از نواهایی برای میهن» مورد توجه قرار گرفته، رجعتی دوباره و اجمالی به آثار موسیقایی است كه طی دهه‌های گذشته و سال‌های اخیر توسط هنرمندان ارزنده موسیقی كشورمان در سبك‌های مختلف پیش روی مخاطبان قرار گرفته‌اند و در این گزاره‌های رسانه‌ای بدون تقدم و تأخر زمانی به آنها می‌پردازیم. شرایطی كه نقد و تحلیل و واكاوی هر یك از این آثار دربرگیرنده ابعاد مختلفی بوده و همواره مورد توجه منتقدان، مدرسان و پژوهشگران این عرصه قرار گرفته‌اند اما در این گزارش‌ها تلاش می‌شود تا معرفی مختصری از آنها صورت پذیرد.

در سومین شماره از این مجموعه گزارش‌ها به سراغ یكی از تك آهنگ‌های جاودانه موسیقی كشورمان طی دهه‌های اخیر رفتیم كه بی شك نغمه و خوانندگی‌اش آن را تبدیل به یكی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین قطعات ملی – میهنی كرد و موجب شد تا همچنان از این آهنگ با صلابت در برنامه‌ها و رویدادهای مختلف مرتبط با اتفاقات مرتبط با وطن استفاده كنیم. ملودی به نام «ایران ایران» به خوانندگی مرحوم محمد نوری كه صدایش باعث غرور، شادی و هیجان هر وطن پرستی در این روزگار است و با اینكه سال‌های زیادی است جسمش از میان ما رفته است، اما آثارش موزه‌ای بی‌بدیل و بی نظیر از ملودی‌های ناب و محترمی است كه دل هر شنونده‌ای را می‌رباید.

ترانه «ایران ایران» از جمله آثار ملی – میهنی مرحوم محمد نوری است كه سال‌ها پیش در قالب آلبوم «دلاویزترین» با شعری از تورج نگهبان و آهنگسازی محمد سریر پیش روی مخاطبان قرار گرفت. اثری كه علاوه بر دارا بودن مهم‌ترین مولفه‌های محتوایی و موسیقایی در حوزه آثار مرتبط با كشورمان به واسطه حضور بزرگانی چون تورج نگهبان و محمد سریر به خودی خود دربرگیرنده ارزش‌های فراوانی است و چه بهتر كه چنین ارزشمندی به واسطه صدای منحصر به فرد هنرمندانی چون محمد نوری بتواند این چنین میان مردمان كوچه و بازار گل كند و تبدیل به یكی از بهترین كارهای موسیقایی در این حوزه شود. اثری كه چندی پیش نیز در یك نظرسنجی كه پیرامون برترین و ماندگارترین ترانه‌ها با محوریت ایران در شبكه رادیویی صبا صورت گرفت به عنوان اولین و بهترین ترانه انتخاب شد. این در حالی است كه ترانه‌های محبوبی چون «ایران من» به خوانندگی همایون شجریان ایران ترانه ایران جوان به خوانندگی شهرام ناظری» در جایگاه دوم و سوم قرار گرفتند.

البته كه این تنها ترانه ملی – میهنی محمد نوری در طول حیات ارزشمند هنری‌اش نبود، چرا كه وی به واسطه همكاری‌های ارزشمندی كه با ترانه سرایان و آهنگسازان به نام موسیقی كشورمان داشت توانست آثار شاخص دیگری را در حوزه عشق به وطن و وطن پرستی تولید كند كه عمده آنها مبتنی بر ملودی‌های مناطق مختلف كشور و همچنین بهره‌مندی از سایر مولفه‌های موسیقی كلاسیك و پاپ در قالب درستی بود كه امروز در كمتر هنرمندی برای خلق این آثار سراغ داریم. ترانه‌هایی چون «ما برای آنكه ایران خانه خوبان شود» كه توانسته همچنان در حافظه شنیداری مخاطبان قرار گیرد و این خواننده را به عنوان یكی محبوب‌ترین هنرمندان تاریخ موسیقی پاپ ایران معرفی كند.

محمد نوری كه به سال 1308 در شهر رشت به دنیا آمد و در روز نهم مرداد ماه سال 1389 در تهران دار فانی را وداع گفت از جمله هنرمندان، خوانندگان و مدرسان خوش نام موسیقی كشورمان بود كه تحصیلات خود را ابتدا در هنرستان تئاتر و سپس در رشته زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه تهران به پایان برد و در همان مدت نیز همچنان در حوزه‌های مبتنی بر مبانی تئاتر فعالیت‌های پژوهشی و دانشگاهی خود را ادامه می‌داد. اینمرحوم نوری از جمله هنرمندان مستقل موسیقی ایران بود كه به گفته بسیاری از كارشناسان حوزه موسیقی بخشی از فعالیت‌هایش در حوزه نوگرایی و تحول در موسیقی پاپ قدم می‌زد و بخش دیگر نیز به صورت توامان جستجو در ریشه‌های فرهنگی ایران زمین، موسیقی بومی و نواحی ایران داشت هنرمند در دهه 1320 بود كه دوران آغاز نوعی تفكر در شعر و موسیقی آوازی در میان مردم ایران بود، با خواندن اشعار نوینی روی نغمه‌های روز كشورهای غربی و برخی قطعات كلاسیك كار خوانندگی را آغاز كرد. آثاری كه تحث تاثیر و تشویق افرادی چون ناصر حسینی از افسران موسیقیدان ارتش تولید شدند.

البته مرحوم نوری آموزه‌های مرتبط با موسیقی را در همان زمانی كه مشغول تحصیل در رشته ادبیات انگلیسی و رشته نمایش بود نزد مرحوم اسماعیل مهرتاش آموخت و پس از آن نیز نزد هنرمندان و مدرسان هنرستان عالی موسیقی از جمله سیروس شهردار، فریدون فرزانه و مصطفی كمال پورتراب رفت و از آنها تئوری موسیقی، سلفژ و نوازندگی پیانو را فرا گرفت. او بعدها آواز كلاسیك را هم آموخت و شیوه آوازی خود را با تاثیر از استادانی چون حسین اصلانی و ناصر حسینی رفته رفته به شیوه منحصربه‌فرد خود دست پیدا كرد.

این هنرمند كه موسیقی را زبانی جهانی و از آنِ همه اقوام و ملت‌های روی زمین می‌دانست و از همین رو به اقتباس و الهام از هنر كلاسیك غرب معتقد بود، سال‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی فعالیت هنری خود را با آلبوم «در شب سرد زمستانی» همراه با فریبرز لاچینی و احمدرضا احمدی در سال 1368 از سر گرفت و این همكاری را با آلبوم «آوازهای سرزمین خورشید» ادامه داد.

وی در پنج دهه فعالیت خود بیش از 300 قطعه آوازی اجرا كرد و در همین مدت همزمان به نوشتن و ترجمه مقالات و سرودن اشعار و ترانه پرداخت. این در حالی است كه برگزاری چندین كنسرت به نفع بیماران خاص و اجراهای زنده دیگر از جمله فعالیت‌های یكی از بهترین و با شخصیت ترین خوانندگان موسیقی پاپ ایران است.

برنده جایزه خورشید طلایی از جشنواره مهر، دریافت مدرك درجه یك هنری از شورای ارزشیابی هنرمندان، چهره ماندگار هنر در سال 1385 و انتشار آثاری چون «جان مریم»، «در شب سرد زمستانی» به آهنگسازی فریبرز لاچینی، «آوازهای سرزمین خورشید» به آهنگسازی فریبرز لاچینی، «دلاویزترین» به آهنگسازی محمد سریر، «در ماه باران» به آهنگسازی شهرام گلپریان، «جاودانه با عشق» به آهنگسازی محمد سریر، «شكوفه خاطرات» به آهنگسازی شهرام گلپریان، «چراغی در افق» به آهنگسازی محمد سریر، «شكوفه در شكوفه» به آهنگسازی شهرام گلپریان و «جلوه های ماندگار» به آهنگسازی محمد سریر از جمله فعالیت‌ها و افتخارات هنری این هنرمند ارزنده موسیقی كشورمان بوده‌اند.

تولید تك آهنگ‌های ماندگاری چون «ایران ایران» كه بدون در نظر گرفتن هر نوع گرایش سیاسی می‌تواند مورد توجه مخاطبان این نوع آثار قرار گیرد، بی تردید نشان دهنده هنرنمایی مجموعه‌ای از هنرمندانی است كه به واسطه توانمندی و خلاقیت‌های خود در عرصه ترانه سرایی و آهنگسازی و همچنین دارا بودن یك خواننده درجه یك به نام محمد نوری كه می‌توان او را به عنوان یكی از پیشگامان موسیقی پاپ در ایران معرفی كرد، آثار ماندگاری را پیش روی مخاطبان قرار دادند كه حتی با در نظر گرفتن مولفه‌های موسیقی غربی روی كلام فارسی توانست ارتباط بسیار خوبی برقرار كند. آثاری كه با ایرانی كردن لحن آوازی و تسلط خواننده روی كلام و موسیقی پر از ایران و ایران دوستی بود و همچنان توانسته جلوه‌ای ناب از عشق و علاقه یك هنرمند به ایران عزیز باشد.

مرحوم نوری از جمله هنرمندان مستقل موسیقی ایران بود كه به گفته بسیاری از كارشناسان حوزه موسیقی بخشی از فعالیت‌هایش در حوزه نوگرایی و تحول در موسیقی پاپ قدم می‌زد و بخش دیگر نیز به صورت توامان جستجو در ریشه‌های فرهنگی ایران زمین، موسیقی بومی و نواحی ایران داشت. چارچوبی هدفمند كه هرگاه نام محمد نوری و ترانه‌های ملی میهنی اش به میان می‌آید نا خودآگاه به احترام این هنرمند تمام نشدنی می‌ایستیم و یادش را گرامی می‌داریم.