عرصه تولید آثار موسیقایی مرتبط با مضامین و رویدادهای مذهبی و اعتقادی همواره جزو پرطرفدارترین و در عین حال پرچالش‌ترین عرصه‌های فرهنگی هنری كشورمان بوده است كه در سال‌های طولانی دوشادوش سایر فعالیت‌های فرهنگی هنری مرتبط با این موضوع مورد توجه مخاطبان و هنرمندان قرار گرفته است.

تولیدات این حوزه اگر چه همواره در معرض اتهام‌های فراوان از جمله «سفارشی بودن» قرار داشته‌اند اما به دلیل حس و حال موجود در آن‌ها كه برگرفته از باورها و اعتقادات نهفته در ضمیر بسیاری از مخاطبان بالقوه است، در اغلب موارد فعالیت در حوزه را با استقبال هنرمندان مواجه كرده است.

همزمان با ایام سوگواری سیدالشهدا (ع) بر آن شدیم تا بار دیگر نگاهی اجمالی به تولیدات موسیقایی مختلف مرتبط با قیام عاشورا در كشورمان در قالب‌های گوناگونی چون آلبوم، موسیقی متن فیلم و سریال، اجرای زنده و مواردی از این دست داشته باشیم.

در این چارچوب آنچه مورد توجه قرار گرفته و می‌گیرد، صرفاً مرور و یادآوری آثار برجسته حوزه موسیقی «عاشورایی» است كه در سال‌های دور و یا نزدیك تولید و در بازار موسیقی عرضه شده‌اند. آثاری كه طبیعتاً برخی از آن‌ها از درجه كیفی ممتاز برخوردار بوده‌اند و شاید برخی دیگر با انتقاداتی هم در موعد انتشار به لحاظ موسیقایی و محتوایی مواجه شدند اما همه در یك وجه اشتراك دارند و آن ماندگاری در حافظه جمعی دل‌بستگان اباعبدالله (ع) است.

در چهل‌وچهارمین قسمت از سلسله گزارش‌های «روایت مهر از نواهای عاشورایی»، به سراغ پروژه موسیقایی «رستاخیز سرخ» رفتیم كه شهریور ماه سال 1397 به همت مركز موسیقی حوزه هنری انقلاب اسلامی پیش روی مخاطبان قرار گرفت. فرآیندی كه به واسطه حضور هنرمندان و پژوهشگرانی كه در عرصه موسیقی افرادی تجربه گرا و مایل به تولید آثاری جدید در حوزه موسیقی عاشورایی بودند، فضای متفاوت و امروزی تری داشت و تلاش كرد ضمن وابستگی به جریان اصلی و دارای پیشینه ای كه در حوزه نوحه ها و آواهای مذهبی مرتبط با واقعه كربلا وجود داشت، پروژه جدیدی را در این مسیر پیش روی مخاطبان قرار دهد.

مجموعه موسیقایی «رستاخیز سرخ» با موسیقی محسن جلیلی و مهدی آقای به سال 1397 و با هنرمندی محسن جلیلی نوازنده نی، مهدی آقایی نوازنده پیانو و كیبورد، سعید نبئی نوازنده ترومپت و علیرضا مصدقی نوازنده عود توسط مركز موسیقی حوزه هنری انقلاب اسلامی منتشر شد.

«آغاز»، «گفت و گویی تنهایی»، «آخرین دیدار»، «لالایی»، «رویای آرامش»، «علمدار»، «وداع»، «خزان خورشید»، «داغ تازه»، «شب فراق» و «قافله» قطعاتی بودند كه در این آلبوم گنجانده شده اند.
در توضیح مركز موسیقی حوزه هنری انقلاب اسلامی برای این آلبوم آمده است:

«عاشورا حماسه ای شگرف و عشقی تمام نشدنی و واقعیتی است فرهنگ ساز، قرن ها است كه از آن «رستاخیز سرخ» می گذرد اما تا هنوز یاد و داغ این حماسه بزرگ و جانگداز در جان و جهان آدمیان تازه است و به یاد آن جان های بیدار، حنجره سرخ عاشورا و عاشوراییان شده اند تا ندای حق طلبی پیشوای بی بدیل آزادگان تاریخ امام حسین علیه السلام را فریادگر شوند.

آنانی كه هنرشان واژه های سرخ بیداری را در عالم پراكنده است تا خورشید حقیقت خوانی و آزادگی همیشه تابناك بماند و به همت ایشان این جلوه گری و نوحه نواهای تاریخ كهن هنر آیینی این مرز و بوم و موسیقی ایرانی، خاستگاهی ویژه یافته و هنر این دیار در رویكرد مذهبی را به شكلی ویژه متجلی و روشنا بخش راه عشاق و زینت آرای بزم آفاق كرده است و از آن همه امروز خاطره ها و یادهای ارزشمندی در دل مانده است.

به ویژه نغمه های درخشان «نوحه نواهای ماندگار» كه هر یك مرثیه ای عزت مندند؛ نغمه هایی كه با همه لحظه های سال های دور این دیار گره خورده است و تا امروز امتداد یافته و به نوعی بخشی از شناسنامه فرهنگی و تاریخی موسیقی مذهبی ایران زمین شده، آن هم در دنیای پرشتاب امروز كه لحظه لحظه به دنبال نو شدن و خلق تجربه های تازه است.
اثر هنری مادامی كه در ذهن و زبان مردم زنده است به حیات پرنشاط خود ادامه می دهد و این اتفاق درباره بسیاری از نوحه نواها محقق شده است. به همین منظور مركز موسیقی حوزه هنری برای ارج نهادن به این هنر شریف و همراهی و گام زدن در این مسیر خطیر، با در نظر داشتن نیازهای امروز و تلاش برای پیشگیری از گسست فرهنگی مخاطب با گذشته و پیوند ایشان با آن، به واسطه هنر روزآمد بخشی از این نغمه های ماندگار را كه تا هنوز بر ذهن و زبان مردم جاری است در مجموعه «رستاخیز سرخ» از رهگذر هم‌نشینی با نواهای دلنشین موسیقی «تعزیه» را كه یكی از سرمایه های ارزشمند موسیقی ایرانی و روایت گر بی بدیل سوگ حماسه است در قالب موسیقی بی كلام و به شكل برداشت های آزاد از نوحه ها و تلفیق آن با گوشه هایی از موسیقی شكوهمند تعزیه پیش كش علاقه مندان می كند. همراهی این 2 وجه بلند مرتبه موسیقی آیینی ایرانی، نوایی به یاد ماندنی و اثری روح نواز آفریده است تا شنیدن آن زمانی باشد برای گریستن. باشد كه این اثر هنری پاسخی به علاقه و تقاضای مشتاقان فرهنگ عاشورایی و موسیقی ایرانی بوده و گامی در جهت ترویج موسیقی اصیل بردارد.»

به هر ترتیب آلبوم «رستاخیز سرخ» در زمان انتشار خود از جمله آثار و پروژه هایی بود كه تلاش كرد نسبت به آنچه موسیقی متفاوت می نامیم، فضایی را پیش روی شنوندگان این گونه آثار قرار دهد كه بتواند دربرگیرنده حرف ها و ایده های متفاوتی باشد. ایده هایی كه اگر با دگرگونی ها و ایده پردازی های غیر معقولانه و غیرمنطقی تولید شوند تبدیل به كارهایی می شوند كه در این سال‌ها آسیب جدی به نوحه‌ها و مرثیه‌های هیات مذهبی وارد كرده است.