كتاب «دوره اول ردیف ویولن استاد حسین یاحقی» به همراه اجرای آن در قالب یك لوح فشرده صوتی توسط نشر خُنیاگر به مدیریت شهاب منا منتشر شد.

شهاب مِنا مدیرمسئول نشر خنیاگر، درباره این اثر توضیح داده است:

«چنانكه در توضیحات كتاب درباره شرح حال استاد حسین یاحقی و دوره‌های ردیف ایشان به قلم فرزندشان، آقای بهزاد یاحقی آمده استاد حسین یاحقی (1347-1285) در خاندانی اهل موسیقی در جهرُمِ شیراز متولد شد و سرنوشتش پیش از تولد با موسیقی رقم خورده بود.

پدرش موسیقی‌نواز آماتور بوده و با موسیقی‌دانان شیراز نشست‌ و برخاست داشت و خواهر بزرگش فرخ‌لقا، در كمانچه شاگرد حسین‌خان اسماعیل‌زاده و در سنتور شاگرد سماع‌حضور بود و درباره نبوغش در موسیقی حكایت‌ها بسیار است.

حسین یاحقی آموزش كمانچه را با خواهر خود، فرخ‌لقا آغاز می‌كند و پس از مدتی فرخ‌لقا حسین هشت‌ساله را نزد حسین‌خان اسماعیل‌زاده استاد خود، می‌برد و جهت تعلیم به وی می‌سپارد تا بتواند نزد این استاد بزرگ به فراگیری ردیف بپردازد. این هنرمند تا شانزده‌سالگی مدت هشت سال نزد استاد با رموز نوازندگی و ردیف دستگاهی موسیقی ایرانی با لحن ایرانی آشنا می‌شود و سپس با اجازه از استادش كلاس آموزش كمانچه‌ دایر می‌كند.

علاقه بیش‌ از حد جوانان به یادگیریِ ویولن، حسین یاحقی را از اوایل دهه بیست به نوازندگی و تدریس ویولن ترغیب كرد. حسین یاحقی نُت موسیقی را به توصیه دوست خود، ابوالحسن صبا به‌طور فشرده و تاحدی‌كه بتواند دانش ردیفی خود را برای تدریس به هنرجویان بنگارد، از صبا آموزش دید و با تصرفاتی در ردیف حسین‌خان اسماعیل‌زاده (استادش) شروع به تدوین دوره‌های ردیف خویش كرد.

از حسین یاحقی پنج دوره ردیف برای ویولن به‌جا مانده است. دوره اول در راست‌كوك و دوره دوم در چپ‌كوك پیش از سال‌های 1330 نگاشته شده‌اند. دوره سوم در راست‌كوك افتاده و دوره چهارم در چپ‌كوك افتاده تنظیم شده است. دوره پنجم كه در دهه چهل و تا پایان حیات مؤلف به نت درآمده در كوك‌های مختلف است حاوی بیان خلاق و هنری و منحصربه‌فرد حسین یاحقی از موسیقی ردیفی ایران برای سازهای كمانه‌ای است.

اینك آنچه در كتاب حاضر ارائه شده دوره اول این ردیف در راست‌كوك زهی است كه جز نوا و راست‌پنجگاه باقی دستگاه‌ها و آوازها را دربر دارد.

از دوره اول هفت نسخه كامل یا ناقص به‌صورت دست‌نویس یا كپی دست‌نویس در آرشیو خانوادگی حسین یاحقی باقی مانده است. از آن میان، چهار نسخه دست‌نویس‌های استاد حسین یاحقی است كه هیچ‌یك تمامیِ دوره اول را دربر ندارند و سه نسخه دیگر نیز نگاشته دو تن از شاگردان‌ حسین یاحقی (داوود آهن و غلامحسین نیكرویان) و پاك نویس دست‌نویس نیكرویان توسط بهزاد یاحقی كه همه دوره اول را دارا هستند.

برای انتشار دوره اول، تمامی نسخه‌های دوره اول از سوی آقای بهزاد یاحقی، فرزند استاد حسین یاحقی، در اختیار ناشر قرار گرفت و مدتی صرف بررسی تطبیقی نسخه‌ها با یكدیگر شد.

در ابتدا بهتر می‌نمود كه ویرایش و بازنویسی دوره اول ردیف استاد حسین یاحقی براساس دست‌نویس‌های استاد صورت گیرد، اما هم نسخه‌های به دست خط وی كامل نبود و هم به اذعان آقای بهزاد یاحقی نسخه‌های دست‌نوشته حسین یاحقی حاوی آخرین ویرایش این ردیف نیستند.


به گفته آقای محمود یاحقی، دیگر فرزند استاد حسین یاحقی كه خود دوره‌های اول و دوم ردیف استاد را نزد ایشان تلمذ كرده‌اند، آخرین نسخه از دوره اول كه خود استاد حسین یاحقی در چند سال پایانی تدریس خود در كلاسشان از روی آن تدریس می‌كردند و با توجه به نبودن فتوكپی در آن‌زمان شاگردان از روی آن استنساخ می‌كردند نسخه پاكنویس‌شده توسط آقای داوود آهن بود. اصل این دست‌نویس اكنون نزد آقای محمود یاحقی است و وی از روی اصل دستنویس عكس گرفته تصویر آن‌ را برای ناشر ارسال كرد كه همان ملاك بازنویسی و ویرایش دوره جدید شد.

برای اجرای ردیف حاضر، از سوی آقای بهزاد یاحقی، آقای بهرنگ آزاده پیشنهاد شدند. این انتخاب، پیش از هر دلیل دیگر از آن‌رو بود كه ایشان از شاگردان خوب استاد علی تجویدی محسوب می‌شوند و آقای تجویدی نیز فراگیری ویولن و ردیف‌های موسیقی ایرانی با ویولن را نزد حسین‌خان یاحقی آغاز كرده‌ بودند و به‌نوعی نوه هنری استاد حسین یاحقی محسوب می‌شوند.

همچنین از آنجا كه در نوازندگی روش كلاسیك ویولن‌نوازی ایرانی را پی می‌گیرند و متأثر از موسیقی عربی و تركی نیستند برای اجرای ردیف موسیقی «ایرانی» با ویولن از بهترین نوازندگان حال حاضر ایران‌اند. تسلط این هنرمند بر ردیف‌های ویولن منتشرشده و سابقه ویرایش یا اجرای آنها در كنار سوابق طولانی نوازندگی و تدریس ویولن ایرانی در دانشگاه و آموزشگاه‌های آزاد هنری نیز از دیگر محاسن انتخابشان به‌عنوان بهترین گزینه موجود برای اجرای ردیف حاضر بود.

ضبط ویولن با امكانات استودیوی خانگی نوازنده صورت گرفته و برای اجرای بهتر و منسجم‌تر ردیف، هر مایه‌ای به‌صورت یكجا و پشت‌سرهم در منزل ضبط شده است كه به روال ردیف‌نوازی خدشه وارد نشود. پس از ویرایش‌های آقای آزاده بر فایل‌های ضبط‌شده خودشان، آقای سیامك برقی در استودیو بر قطعات ضربی تنبك نواختند و سپس اجراهای ویولن و تنبك توسط آقای صمد برقی میكس و مَستِرینگ شدند.

اجرای ویولن نیز با سرعتی انجام شده كه صرفا آموزشی نباشد و به اجرای هنری با رعایت ظرایف آن نزدیك باشد. همچنین سعی بر آن بوده كه نوازندگی تنبك به روش‌های قدیمی‌تر صورت گیرد تا تناسب بیشتری با اجرای موسیقی در دهه‌های قبل داشته باشد.

در نهایت، پس از شنیدن اجرای آزمایشی و نهایی، 2 بار دیگر نیز نت‌ها با تشریك مساعی اینجانب و آقای آزاده بازبینی و ویرایش شد و مجموعاً نت‌های این مجموعه به مساعی چهار موسیقی‌دان پیش از انتشار 10 دوره ویرایش و بازبینی شدند و این پروژه كه از سال 1400 آغاز شده بود پس از چهار سال استمرار، سرانجام در مهر 1404 به ثمر نشست و توسط نشر خُنیاگر منتشر شد.»