به گزارش خبرنگار موسیقی فارس، شب گذشته كاخ چهل ستون اصفهان پس از گذشت حدود 20 سال شاهد برگزاری كنسرتی بود و این بار هم میزبان اركستر ملی ایران اما با تركیبی نو و در عین حال اصیل.

اركستر ملی ایران كه حالا پس از تغییرات و حواشی فراوان رهبری ش به فریدون شهبازیان رسیده، با دعوت از استاد آواز مكتب اصفهان استاد علی اصغر شاهزیدی در كنار به كار گیری خلاقیت و جوان گرایی در تركیب جدید اركستر، اعتباری به خود بخشید تا دوباره نام اركستر ملی در كنار نام استاد شاهزیدی بر سر زبان بیوفتد. این اتفاق در حالی می‌افتد كه چندی پیش حضور و استفاده از خوانندگان موسیقی پاپ در اركستر ملی با انتقاداتی همراه شده بود.

كنسرت اركستر ملی در دو بخش بدون تنفس از ساعت 21 برنامه خود را بر روی صحنه اجرا كرد. برنامه ای كه تركیبی خوش و گوش نواز از دو آلبوم ماندگار موسیقی كلاسیك ایرانی به نام های «چرخ گردون» و «سروش آسمانی» بود با قطعاتی فراموش ناشدنی از استاد مرحوم حسین دهلوی.

فضای باز كاخ چهل ستون با آن عظمت و شكوهش و سكوت پیش از شروع برنامه و خاطره كنسرت بزرگ اركستر ملی سال های دهه 70 را در همین مكان در ذهن مخاطبین بی وقفه زنده میكرد؛ كنسرتی به رهبری فرهاد فخرالدینی و خوانندگی محمدرضا شجریان و آهنگسازی پرویز مشكاتیان.

اما مساله ای كه بیش از مسائل دیگر ذهن ها را به خود معطوف می كرد و آن هم شكسته شدن سكوت چهل ستون پس از 20 سال بود و باز هم حضور اركستر ملی.شهر اصفهان كه زاینده بسیاری از هنرمندان و موسیقی دانان بزرگ تاریخ بوده، طی 20 سال گذشته و پر رنگ تر از آن در دهه اخیر كمتر توانسته محیا و میزبان كنسرت ها و برنامه های جدی موسیقی باشد.

اتفاقی كه در دو شب گذشته در كاخ چهل ستون رقم خورد از چند حیث قابل اهمیت، بررسی و قابل تقدیر است. اول آنكه اركستری مهم به شهر اصفهان آمد و بی آنكه تركیب اصلی اركستر تغییر كنند روی صحنه برود و دوم آنكه طلایه دار پرچم مكتب آواز اصفهان یعنی استاد شاهزیدی پس از سال ها بر روی صحنه رفت و به اجرای تصنیف هایی پرداخت كه گویی بخشی از تاریخ شنیداری شهر اصفهان و مردمش به حساب می آیند.

در دوره تازه فعالیت‌های اركستر ملی بسیاری از نوازندگانی كه سابقه سالها فعالیت در اركستر ملی را در كنار فعالیت كردند، از این اركستر رخت بسته و جای خویش را به جوان هایی دادند كه اكثرا تحصیل كرده های هنرستان و دانشگاه موسیقی هستند و میانگین سنی آن ها كمتر از 30سال است. یعنی عمری كمتر از عمر فعالیت های هنری برخی از نوازندگان سابق اركستر ملی.

چیزی كه مشخص است و قابل سنجش و بررسی عملكرد اركستر ملی پس از این تغییرات و تصمیمات اخذ شده توسط رهبر اركستر و مسئولان ذی ربط است. عملكردی كه اركستر ملی با در اختیار داشتن نوازندگان جوان و تحصیل كرده اش طی دوشب كنسرت كاخ چهل ستون از خود نشان داد آن توقعی نبود كه از نام فریدون شهبازیان در قامت رهبر اركستر و نام ملی اركستر می رفت. تنظیم های ارایه شده برای اركستر به غایت كامل و استاندار بود، آن چنان كه از نام و سبقه شهبازیان انتظار می رفت اما گویی نوازندگان و توانایی كلی اركستر یارای برآورده ساختن این انتظارات از سوی رهبر اركستر و تماشاگران نبود، تا آنجا كه برخی اشتباهات در اجرای واریاسیون ها و مدلاسیون ها و تغییر پوزوسیون ها خصوصا در ویولن های 1 نمود پیدا میكرد.

ویولن سل ها و كنترباس ها حجم و حلاوت لازم را به اركستر تزریق نمی كرد و بادی برنجی ها نیز از ظرافت بیان لازم برخوردار نبودند. منتهی این كاستی ها به قدر نام بزرگ اركستر ملی بود كه به چشم و گوش می آمد والا كار كلی اركستر قابل تقدیر بود اما شاید با نام اركستر ملی جوانان!

اجرای تك نوازی ویولن در پارت دوم و در ادامه قطعه شوشتری كه با آواز شوشتری دو قسمت اركسترال قطعه را به هم وصل می كرد چند ایراد تكنینیكی در اجرای پوزوسیون ها و دوبل نت ها داشت كه واضح به گوش هر گوش آموخته ای می آمد و از ظرافت های اصیل و گیرای یك آواز ایرانی بسیار كم داشت. هنری كه شاید در زمانه ما باید استاد ارسلان كامكار آن را به ثمر می نشاند و نوازنده جوان در كنارش خود را به لحاظ موسیاقیی و موزیكالیته فربه تر و چابك تر میكرد.

تسلط شهبازیان بر قطعات مشخص بود و انتظار نیز همین بود كه پس از گذشت سی سال از ساخت تصانیف و قطعات دیگر كه اكثرا از ساخته های استاد حسین دهلوی بودند، ذره ای از عدم تسلط در رهبری آن به چشم نخورد.

در اجرای قطعات بی كلام در مجموع آن چه توسط اركستر های پیشین در سال های گذشته به ساحت ضبط مزین گشته گوش نواز تر و پسندیده تر می نمود در حالی كه مبرهن است اجرای زنده اركستر هرچند شاید خالی از ایراد و مشكلات مرسوم نباشد اما از شور و حلاوت دیگری برخوردار است و این مهم اتفاقی بود كه در برابر اجرای زنده اركستر ملی حس نشد.

اما تصانیف به یمن حضور طلایه دار آواز مكتب اصفهان شور و حالی دگر داشت، چرا كه این بار مجری الحان موسیقی استادی بی بدیل بود كه سبقه بیش از نیم قرن آواز خوانی و موسیقی را در سینه و جان خود محصور داشت.

تصنیف جام مدهوشی كه از خاطره انگیز ترین تصانیف موسیقی كلاسیك ایرانی است و نام بزرگی چون استاد تجویدی را در ذهن ها زنده میكند اولین تصنیف اجرایی استاد به همراه اركستر بود. تصنیفی كه شاید بهتر بود در چینش قطعات به عنوان آخرین قطعه اجرا میشد تا صدای مطلوب اركستر و نیز استاد شاهزیدی جلا یافته تر باشد.

اما دو تصنیف آخر یعنی سروش آسمانی و كاخ بلند كه آوازی سخت و گامی بالا از لحاظ اجرایی را در برمی گرفت به قدرت هرچه تمام تر توسط استاد اجرا شد و اركستر نیز به آن حلاوت و تسلط لازم رسیده بود. در پایان باید افزود این اتفاق پسندیده یعنی اجرای اركستر ملی به همراهی استاد مكتب آواز اصفهان در كاخ چهلستون را بی شك میتوان نقطه عطفی در كنسرت‌های سال‌های اخیر شهر اصفهان تلقی كرد.

گزارش از صابر اله‌دادیان