جلال‌الدین دری كارگردان نمایش «كافه عشقی» كه این شب‌ها دور جدید اجراهای خود را در فرهنگسرای نیاوران تجربه می‌كند درباره موضوع این نمایش توضیح داد: این نمایشنامه سال 96 نوشته شد و قرار بود در آن سال به عنوان یك كار موزیكال ایرانی با آهنگسازی مجید درخشانی اجرا بشود كه متأسفانه آن اتفاق نیفتاد و سال 97 موفق به اجرای آن با نام «اپرت لیلی و مجنون» شدیم. قصه این نمایش در 2 روایت كلاسیك و زمان حال دیده می‌شود. در اجرا از اشعار نظامی و جامی بهره بردیم و خود من هم در برخی جاها اشعاری برای آن گفتم و در این دور از اجراها نیز از اشعار مختلف دیگری نیز استفاده كرده‌ایم.

وی ادامه داد: همیشه دوست داشتم تا كاری راجع به ادبیات كلاسیك فارسی انجام بدهم. فردوسی، نظامی و جامی در تاریخ ادبیات ما به داستان‌سرایی پرداخته‌اند و منظومه‌های داستانی سروده‌اند. 2 اثر برگزیده نظامی یعنی «خسرو و شیرین» و «لیلی و مجنون» آثاری بوده‌اند كه علاقه داشتم به آنها بپردازم. این نمایش به «لیلی و مجنون» می‌پردازد و شاید بتوانم روزی «خسرو و شیرین» را نیز به صحنه ببرم.


وقتی موسیقی در خدمت تئاتر قرار دارد

دری در رابطه با نقش موسیقی در این نمایش بیان كرد: متأسفانه امروز بحثی با عنوان «كنسرت نمایش» فراگیر شده است؛ تعبیری كه من نیز آن را به كار بردم چرا كه كلمه جایگزینی وجود ندارد. در واقع نمایش گونه‌های مختلفی دارد كه یكی از آنها نیز تئاتر موزیكال است. تئاتر پیش از سینما كامل‌ترین هنر بود كه در آن نقاشی، رقص و دیگر هنرها نقش پررنگی ایفا می‌كند. موسیقی نیز در تئاتر نقش مهمی دارد. اینكه تصور كنیم كنسرت بخشی جدا از تئاتر است، درست نیست چون موسیقی در خدمت تئاتر قرار دارد. گاهی به شكلی ساده‌اندیشانه خواننده‌ای می‌آید و حركات موزونی نیز به نمایش اضافه می‌شود اما كار من تئاتری است كه موسیقی نیز جزوی از آن است.

وی افزود: متاسفانه به دلیل گرانی‌ها، امروز كارگردانان ناگزیر برخی عناصر صحنه، لباس و همچنین موسیقی زنده را حذف می‌كنند. البته ما در این نمایش طراحی صحنه و لباس نداریم چراكه نمایش روایتگر تمرین جمعی هنرمند است و در یك پلاتو سپری می‌شود و نیازی به دكور و صحنه و لباس ندارد اما برخی بی هیچ مناسبتی اینها را از نمایش حذف كرده‌اند. من در تئاتر موسیقی را به شكل «پلی‌بك» پخش نمی‌كنم و همیشه آن را به صورت زنده می‌نوازیم تا عنصری مرده به صحنه اضافه نكنیم. البته این كار هزینه تولید نمایش را گران می‌كند و به دغدغه‌ها می‌افزاید. همچنین شاید همه كارگردان‌ها با موسیقی و نوازندگی آشنایی نداشته باشند اما من به دلیل آشنایی‌ام با موسیقی ایرانی توانستم ارتباط بهتری با نوازندگان برقرار كنم. تئاتر موجودی زنده است و موسیقی نیز باید به شكل زنده در آن نواخته شود تا تأثیرگذار باشد. این، كاری بدیع و تازه نیست و تنها فراموش شده است و اتفاقی است كه باید از آغاز رخ می‌داد. در همه كارهای من اگر به طور مثال زمان اجرا 100 دقیقه باشد، بیشتر از 20 دقیقه موسیقی ندارد چون معتقدم موسیقی باید به تناسب تئاتر اجرا شود.


كارگردان نمایش «كافه عاشقی» درباره این دور از اجراهای نمایش گفت: این دوره پنجم اجراهای ماست و از سال 97 تا به امروز حدود 90 اجرا داشته‌ایم. بودند كسانی كه در ادوار مختلف به دیدن نمایش آمدند و از تغییرها در میزانسن و نور و بازی‌های بهتر استقبال كردند. «كافه عاشقی» بر مبنای نمایش‌های ایرانی تولید و 2 ویژگی «حكایت» و «روایت» در نگارش و اجرای آن به كار گرفته شده است و بازی و میزانسن در آن هر بار كامل‌تر می‌شود. موسیقی این نمایش نسبت به اجراهای آغازین كاملاً تغییر كرده و مدرن شده است و در آن موسیقی الكتریك و كلاسیك را تلفیق كردیم چراكه نمایش در 2 زمان متفاوت می‌گذرد.

دری با اشاره به وضعیت آشفته سالن‌های تئاتر عنوان كرد: مشكل بزرگی كه در تهران وجود دارد تعداد پایین سالن‌های مناسب برای چنین اجراهایی است. در تهران سالن‌های بلااستفاده بسیاری در اداره‌ها و وزارت‌خانه‌ها وجود دارد كه از آنها بهره‌ای نمی‌برند. تالار اندیشه حوزه هنری سال هاست كه از كار افتاده و به سمینارها و اهدای جوایز اختصاص یافته است و نمایش های تولیدی آن مجموعه برای اجرا به تالار وحدت می‌روند. تنها 2 سالن با ظرفیت بیش از 300 نفر در تهران وجود دارد. اگر هم بخواهیم جاهایی مانند سعدآباد را تجهیز كنیم و سیستم‌های نور و صدا و صندلی تهیه كنیم باید شبی حدود 100 میلیون تومان هزینه كنیم.

وی در پایان یادآور شد: در فرهنگسرای نیاوران نیز از همان صبح تا پیش از اجرای ما برنامه‌های مختلفی در آن اجرا می‌شود و كمتر از یك ساعت پیش از اجرا سالن را در اختیار ما قرار می‌دهند. درحالی كه من برای تجهیز سالن و چك كردن وضعیت صدا به زمان بیشتری نیاز دارم. وضعیت سالن‌ها قابل قبول نیست. فرهنگسرای نیاوران، سالن اصلی تئاترشهر و تالار وحدت تنها سالن‌هایی هستند كه در آن صدا به درستی شنیده می‌شود. در فضای باز هم باید تنها شبی 40 میلیون تومان برای تجهیزات صوتی خرج كرد و اجرای فضای باز در زمستان هم میسر نیست. بالاخره 5 كارگردان تئاتر در این كشور وجود دارد كه بالای 300 نفر مخاطب داشته باشند. تعداد اجراهای كمی داریم چون دولت از حوزه فرهنگ حمایت درستی نمی كند. گاهی هم نهادها 2 برابر بودجه تئاتر كشور را خرج یك كار می‌كنند كه با بازگشت سرمایه نیز همراه نیست.


نمایش «كافه عاشقی» از 17 تا 30 مهر هرشب ساعت 20:30 در فرهنگسرای نیاوران اجرا می‌شود.

فرهاد صفاخو، سمیرا حسینی، صدف بهشتی و امیركوروش اعرابی در این نمایش به ایفای نقش پرداخته‌اند.

در خلاصه داستان «كافه عاشقی» آمده است: فریدون كه مدیر تماشاخانه‌ای قدیمی است تصمیم دارد متن لیلی و مجنون را با گروه نمایشی خود تمرین كرده و اجرا ببرد.

عكس‌ها از وحید سیف‌اللهی است.