رادیو آوا- كنسرت اركستر ملی ایران شامگاه روز جمعه دوم تیرماه 1401 در حالی پیش روی مخاطبان قرار گرفت كه این مجموعه موسیقایی وابسته به بنیاد فرهنگی هنری رودكی از مدت‌ها پیش اجرای عمومی را پیش روی مخاطبان قرار نداده بود و این كنسرت به نوعی اولین اجرای عمومی اركستری بود كه پس از برگزاری چند كنسرت ارگانی به علاقه‌مندان ارائه شد. كنسرتی كه در آن علاوه‌بر اجرای آثار شنیده نشده فرهاد فخرالدینی آهنگساز و رهبر اركستر صاحب نام موسیقی كشورمان و آهنگسازان دیگر، در برگیرنده نكات جالب توجه دیگری هم بود.

«اركستر ملی ایران» كه طی سال‌های گذشته در قالب عناوین دیگری چون «اركستر موسیقی ملی ایران» هم فعالیت داشته، از جمله مجموعه‌های مهم موسیقی كشورمان در حوزه دولتی است كه در سال 1377 به همت فرهاد فخرالدینی پس از مدت‌ها پیگیری و برنامه‌ریزی با هدف اجرای آثار ارزشمند موسیقی اركسترال ایرانی تشكیل شد. فخرالدینی بنیانگذار اركستر ملی ایران، این اركستر را با تركیب متناسبی از سازهای ایرانی شامل سنتور، قانون، گروه نوازندگان تار و تارباس، بربط و سازهای ضربی در كنار سازهای یك اركستر سمفونیك بنا نهاده است.


اركستر ملی ایران طی سال‌های گذشته رپرتوارهای مختلف و متنوعی از آثار آهنگسازان شهیر موسیقی ایرانی را در قالب آثار بی كلام و با كلام موسیقی ایرانی به صحنه برده است. كنسرت‌هایی كه در آن ابتدا خوانندگان معتبر و تراز اولی چون محمدرضا شجریان و بعدها هنرمندانی چون شهرام ناظری، حسام‌الدین سراج، علیرضا قربانی، همایون شجریان، محمد معتمدی، سالار عقیلی، وحید تاج، حسین علیشاپور، پوریا اخواص، حمید خزاعی و تعدادی دیگر در آن به عنوان خواننده حضور داشتند و از این مجموعه، اركستری را به جامعه هدف خود معرفی كردند كه توانست در بسیاری از رویدادهای مهم داخلی و خارجی به عنوان یكی از مهم‌ترین نمایندگان فرهنگی كشورمان نقش ایفا كند.

شرایطی كه هم در حوزه جذب مخاطب و هم در حوزه‌های دیگر كیفی و موسیقایی توانست دربرگیرنده حس و حال جالب توجهی در حوزه موسیقی جدی باشد. فرآیندی كه اگرچه در این سال‌ها به دلیل مشكلات و مسائل مختلفی كه گریبان گیر این اركستر مهم شد، نتوانست مسیر ثابتی را برای خود داشته باشد، اما بدون تردید نمی‌توان از حضور و وجود این اركستر در جریان سازی توجه مخاطب به مقوله موسیقی ملی به راحتی گذشت.

به هر حال در كنسرت شب گذشته اركستر ملی ایران كه به رهبری مهمان آرش امینی از هنرمندان شناخته شده كشورمان كه چندی پیش هم از رهبری دائم اركستر سمفونیك سازمان صدا و سیما استعفا داده بود، پیش روی مخاطبان قرار گرفت، آثاری از مرتضی حنانه، جواد معروفی، كامبیز روشن روان، بهزاد عبدی و آثار منتشرنشده فرهاد فخرالدینی در قالب بخش‌های مختلف اجرا شد.

«هزاردستان» به آهنگسازی مرتضی حنانه براساس ملودی از مرتضی نی داود، «سوئیت دشتی» به آهنگسازی جواد معروفی، «سوئیت برای قانون و اركستر در سه قسمت» به آهنگسازی بهزاد عبدی در قالب قطعات «پرواز»، «سكوت» و «قفس» با تك نوازی قانون مژگان محمد حسینی و تك نوازی ویولن مازیار ظهیرالدینی، «هشت بهشت» به آهنگسازی كامبیز روشن روان براساس ملودی از حسن كسایی با تك نوازی پوریا شیوا فرد، «سوئیت برای قیچك و اركستر در سه قسمت» به آهنگسازی بهزاد عبدی در قالب قطعات «كامران»، «چشمون مریم»، «به یاد ابوالحسن صبا» با تك نوازی قیچك شیما شاه محمدی و «كنسرتو برای ویولن و اركستر در سه قسمت» به آهنگساز فرهاد فخرالدینی و تك نوازی ویولن امین غفاری قطعاتی بودند كه در این كنسرت پیش روی مخاطبان قرار گرفت.

مازیار ظهیرالدینی نوازنده ویولن و كنسرت مایستر، مژگان محمدحسینی تك نواز قیچك، پوریا شیوا فرد تك نواز نی، امین غفاری تك نواز ویولن، شیما شاه محمدی تك نواز قیچك، مسیح تحویلداری، مسعود آزین و آناهیتا رمضانی نوازندگان تار، علی عابدین نوازنده سنتور، آرمین قضاتی، آذین نصرتی، علیرضا خلج اسماعیلی، موژان میرزایی، رمیصا نفیسی، سینا علیمحمدی نوازندگان ویولن یك، هادی آرزم، سانوا عندلیبی، بهنام آقاجانیان، نگین سمایی، محمدرضا نامجو، منصور صفاییان، محمدعلی غریبی نوازندگان ویولن دو، هومن اتابكی، همایون هاشم زاده، پیمان ابوالحسنی، امیرحسین طایی، جاوید پناهی نوازندگان ویولا، محمد حسین غریبی، ارسلان علیزاده، علی آقاجانی، پروشات زندآیین، غزاله شیرازی، سینا آذرآباد نوازندگان ویولنسل، سروش كاكاوند، آوا پویا كاشانی، نهال سادات ساجدی نوازندگان كنترباس، غزاله میرزاده نوازنده پیكولو، شهرام ركوعی و روشنك نوشی نوازندگان فلوت، آرین قیطاسی و فربد هوشنگی نوازندگان ابوا، سایوری شفیعی و محمد ملكی نوازندگان كلارینت، امیرحسین محمدیان و امیرملكی زاده نوازندگان فاگوت گروه نوازندگان اركستر ملی ایران در كنسرت شب گذشته را تشكیل می‌دادند.

از نكات قابل توجهی كه در تازه‌ترین كنسرت اركستر ملی ایران علاوه‌بر حضور فرهاد فخرالدینی در جمع تماشاگران به عنوان مهمان بیشتر به چشم آمد، استقبال حداكثری مخاطبان از جدیدترین كنسرت مجموعه‌ای بود كه طی ماه‌های گذشته بیشتر اوقات كاری خود را معطوف به اجراهای ارگانی و سازمانی كرده بود. اجرایی كه هم‌نشینی سازهای ایرانی در كنار سازهای جهانی در قالب‌های مختلفی كه برای برنامه در نظر گرفته شده بود، فضای جذاب، تماشایی و شنیدنی را برای مخاطبان فراهم كرده بود.

این در حالی بود كه بخش زیادی از صندلی‌های سالن هم طی فرآیند فروش بلیت پر شده بود. به نظر می‌آید وقت آن رسیده كه مدیران بنیاد فرهنگی هنری رودكی به‌عنوان متولی اصلی هدایت و رهبری اداری و اجرایی اركسترها درباره فرآیند فروش و آمار تماشاگران این كنسرت‌ها به صورت رسمی گزارش‌های رسانه‌ای را منتشر كنند تا شبهات و حرف و حدیث‌هایی كه در این زمینه وجود دارد، برطرف شود.

اگر وضعیت فعلی اركسترهای دولتی از جمله اركستر ملی ایران و اركستر سمفونیك تهران در حوزه مدیریتی با شرایط صحیح‌تر و آرام تری هدایت شود، قطعاً می‌توانیم منتظر نتایج بهتری از آنچه پیش روی مخاطب قرار می‌گیرد، باشیم. فضایی كه در تازه‌ترین كنسرت اركستر ملی ایران رنگ و بویی از آن مشاهده شد و نشان داد اگر فضای با كیفیتی از رپرتوار انتخابی با تمام انتقادها و نقطه نظرات درست و اصولی هدایت شود، می‌توان دوباره به احیای این اركستر امیدوار بود.

طبیعتاً حضور مجدد خوانندگان تراز اول موسیقی كشورمان كه به دلایل مختلف حاضر به همكاری با اركسترها نیستند و همچنین دعوت از نوازندگان ترك كرده، اخراج شده یا كنار گذاشته شده اركسترها كه حضورشان برای هر مجموعه‌ای غنیمتی بود، می‌تواند شروع كننده جریان تازه‌ای در مسیر پیش روی اركسترهای دولتی باشد.

به هر حال طی روزهای گذشته حواشی متعددی از درون اركسترهای دولتی وابسته به بنیاد فرهنگی هنری رودكی شنیده شد كه به نظر می‌آید با توجه به نزدیكی ایام ماه‌های محرم و صفر كه مخاطبان شاهد اجراهای كمتری از كنسرت‌ها هستند، می‌توان فرصت برنامه‌ریزی دقیق و هدفمندی برای اركستر ملی ایران و اركستر سمفونیك تهران فراهم آورد.


انتخاب مدیر هنری و رهبر دائم، انتشار برنامه سالانه یا فصلی كنسرت‌های پیش رو، ارائه توضیحات كامل و شفاف از انتخاب نوازندگان اركسترها توسط شورای فنی اركسترها، دعوت از نوازندگان سرشناس، بهبود شرایط استخدامی نوازندگان، ارائه گزارش‌های آماری رسمی در حوزه میزان مخاطب و فروش كنسرت‌های مرتبط با اركسترهای دولتی و نكات متعدد دیگر از جمله این موارد هستند.