به گزارش روابط عمومی رادیو آوا، بررسی دقیق آمارهای ماه گذشته دفتر موسیقی وزارت ارشاد از مجوزهای صادر شده نشان می‌دهد اوضاع موسیقی سنتی و نواحی مناسب نیست و سایه سنگین اقتصاد و جلب نظر مخاطبان برمسیر ژانر موسیقی كشورمان سایه انداخته است.
در این زمینه كارشناسان و فعالان عرصه موسیقی اگرچه براین باورند كه روند افزایشی فعالیت در این عرصه می‌تواند نوید سالی پركار برای این عرصه باشند اما اگر با ذره‌بین كارشناسی نسبت به این مجوزها دقت كنیم می‌بینیم سهم بالای تك آهنگ‌ها و موسیقی پاپ می‌تواند زوایای دیگری در میان این هنر كشورمان و البته تغییر ذائقه علاقه‌مندان داشته باشد.

كارشناسان براین باورند فارغ از اینكه بخواهیم درباره كشش بازار یا ذائقه مخاطبان موسیقی ایران اظهار نظر كنیم در برخی موارد بهتر است به دودوتای محاسبات هزینه‌های تولید و اقتصاد موسیقی نیز دقت نظر داشته باشیم كه می‌تواند در روندی میان مدت كاملاً تولید آثار موسیقی كشورمان را در مسیری متفاوت از آنچه در گذشته یا حداقل امروز تجربه می‌كنیم قرار دهد.

البته گروهی دیگر نیز براین باورند كه این ذائقه مخاطبان است كه می‌تواند برای تولید آثار، فعالان عرصه را تشویق به تولید آثاری با مخاطبان بالاتر كند اما واقعیت اینجاست كه نباید فراموش كنیم همچنان موضوع گردش مالی و بازگشت سرمایه‌ها در این میان، اثرگذاری بالاتری داشته و مسئولان بد نیست برای سال آینده در این زمینه برنامه‌ریزی دقیق‌تری داشته باشند.

آمارها چه می‌گویند؟

به این ترتیب برای رسیدن به واقعیت موضوع بررسی آمار منتشر شده رسمی از سوی دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بهمن‌ماه 1401، نشان می‌دهد مجوز 239 تك آهنگ، 17 آلبوم موسیقی، هفت نماهنگ و هشت تأسیس و تمدید استودیوی صدابرداری و مراكز تولید و تكثیر آثار صوتی و تصویری را صادر كرده شده است كه اگه كل مجوزها را یكجا مدنظر داشته باشیم می‌بینیم مجموعاً 271 مجوز از سوی این نهاد در 30 روز بهمن 1401 صادر شده است كه در این میان سهم تك آهنگ‌ها 88.1 درصد، آلبوم موسیقی 6.27 درصد، 2.58 درصد نماهنگ‌ و نهایتاً سهم تمدید و تأسیس استودیوها 2.95 درصد است.

آماری كه كاملاً می‌تواند بیانگر این واقعیت باشد كه تولید تك‌آهنگ‌ها از سوی هنرمندان مورد توجه قرار داشته و سهم بالای درخواست‌هایی در این زمینه نشان دهنده اهمیت دودوتای اقتصادی در روند تولید از سوی هنرمندان باشد، هرچند گروهی از كارشناسان تأكید دارند با درنظر گرفتن افزایش تعداد تولیدات و هنرمندان در این عرصه با استفاده از فناوری‌های روز نیز بهانه‌ای است كه تقاضا برای تولید تك‌آهنگ‌ها در این عرصه افزایش داشته باشد.

این گروه تأكید می‌كنند فارغ از اینكه هنرمندان از لحاظ هنری دارای سطوح استاندارد و قابل قبولی هستند یا خیر نكته اینجاست كه فناوری‌های نوین عاملی بوده برای ورود قابل توجه هنرمندان به عرصه موسیقی و همین امر به افزایش تولید تك آهنگ‌ها با بودجه‌های كم از سوی این هنرمندان دامن زده و این گروه برای اینكه همواره در طول سال در صدر اخبار قرار داشته باشند با استفاده از زمان كوتاه‌تر تولید تك آهنگ تلاش می‌كنند به‌جای تمركز بر تولید یك آلبوم موسیقی، چندین تك آهنگ را طی سال روانه بازار كنند.

در بخش نماهنگ‌ها یك نماهنگ در گونه موسیقی سنتی و شش نماهنگ در گونه موسیقی پاپ مجوز گرفته‌اند.

اما فراموش نكنیم كه موضوع نوع موسیقی در این میان می‌تواند آن روی سكه را هم نشان دهد؛ چون اغلب این تك آهنگ‌ها به تأیید دفتر موسیقی وزارت ارشاد بیشتر موسیقی پاپ هستند و جای خالی موسیقی سنتی كشورمان در آن كاملاً مشهود و معنادار مشخص است.

به گواه این نهاد رسمی در میان تك‌آهنگ‌های مجوز گرفته، 200 اثر در ژانر موسیقی پاپ، 11 اثر در ژانر موسیقی سنتی، 15 اثر در ژانر موسیقی تلفیقی، 6 اثر در ژانر موسیقی نواحی، سه اثر در ژانر موسیقی كلاسیك، سه اثر در ژانر موسیقی الكترونیك و یك سرود تولید شده‌اند و بازهم اگر سهم هركدام را بررسی كنیم، می‌بینم ژانر پاپ، سهمی معادل 83.68 درصد را به خود اختصاص داده و به ترتیب موسیقی سنتی 4.60 درصد، موسیقی تلفیقی 6.27 درصد، موسیقی نواحی 2.51 درصد، موسیقی كلاسیك و موسیقی الكترونیك هركدام 1.25 درصد و نهایتاً سرود با سهم 0.41 درصدی از این مجوزها را در اختیار دارند.

این درحالی است كه در بخش آلبوم‌ها نیز، مجوز شش آلبوم موسیقی سنتی، چهار آلبوم موسیقی پاپ، چهار آلبوم موسیقی تلفیقی، دو آلبوم موسیقی نواحی و یك آلبوم موسیقی كلاسیك در بهمن ماه صادر شده است.

از این رو نكته نگران كننده برای برخی كارشناسان اینجاست كه دقت نظر در این سهم می‌تواند پرده از این موضوع بردارد كه موسیقی سنتی و نواحی كشورمان به دلیل تغییر ذائقه مخاطبان و البته مسائل مالی رفته رفته در سبد تولیدات موسیقی كشورمان درحال كمرنگ شدن است و این اتفاق می‌تواند در سنوات آینده به مشكلی قابل توجه برای این بخش از هنر ایران زمین شناخته شود.

ژانر پاپ؛ موسیقی ایرانی را به حاشیه رانده است

كامران همت‌پور نوازنده و سرپرست گروه حنانه به خبرنگار تسنیم گفت: موسیقی در طول دوران‌ها مظلوم بوده است. با این حال رشد موسیقی در دوره قاجار بوده است. قبل از انقلاب هم موسیقی جایگاه خودش را داشت و موسیقی ایرانی در مسیر رشد بود. بعد از انقلاب جشنواره‌هایی راه افتاد و موجب شد كه موسیقی ایرانی و موسیقی نواحی رشد قابل توجهی داشته باشد. البته كه در این دوران موسیقی با چالش‌هایی هم مواجه شد.

او ادامه می‌دهد: متأسفانه موسیقی پاپِ مصرفی آنقدر رشدِ كذایی داشته كه موسیقی ایرانی و موسیقی نواحی به حاشیه رفته و مورد ظلم قرار گرفته است. اگر سازمان‌ها و ارگان‌های مسئول موسیقی ایرانی و موسیقی نواحی را حمایت كنند، ما هم می‌توانیم حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشیم.

این نوازنده و پژوهشگر موسیقی می‌گوید: حُفره‌ی بزرگی در حوزه موسیقی وجود دارد و آن هم مربوط به مسائل مادی است. هنرمندان باید حمایت شوند. اینكه هنرمندانِ موسیقی نواحی سالی یك بار یا دوبار به جشنواره موسیقی نواحی یا جشنواره موسیقی فجر بیاید، تأثیر چندانی در معیشتِ آنها ندارد.